Fot: Nikita Kuzmenkov / Niedobór żelaza daje objawy, takie jak: senność, brak energii, niski poziom koncentracji, obniżona sprawność umysłowa, blada skóra, pęknięcia w kącikach ust oraz zimne dłonie i stopy. Z kolei najpopularniejszym objawem wewnętrznym jest anemia. Niedobór żelaza jest najczęstszym deficytem żywieniowym na świecie. Żelazo należy do pierwiastków śladowych warunkujących prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Jego niedobór pociąga za sobą liczne objawy. Okresy predysponujące do wystąpienia takiego stanu to ciąża, dojrzewanie, przekwitanie, starość i okres niemowlęcy. Niedobór żelaza – objawy neurologiczne W wyniku niedoboru żelaza rozwijają się objawy neurologiczne, zwłaszcza zaburzenia OUN (ośrodkowego układu nerwowego) na skutek niedotlenienia mózgu. Pojawiają się zmiany psychiczne i emocjonalne, senność, rozdrażnienie, pogorszenie nastroju i szum w uszach. Pierwszymi sygnałami braku żelaza są zwykle apatia i ciągłe zmęczenie bez wyraźnego powodu, osłabienie i utrata energii. Zaburzenia sprawności umysłowej, jak obniżenie koncentracji, sprawności myślenia i zapamiętywania też mogą sygnalizować niedobór żelaza. Osoby o niedostatecznej ilości żelaza w organizmie skarżą się na częste bóle i zawroty głowy, mroczki przed oczami i tzw. zespół niespokojnych nóg. Niekiedy pojawić się może łaknienie spaczone (apetyt na krochmal, tynk, ziemię). Udowodniono też związek niedoboru żelaza z występowaniem uczucia lęku, złości i zaburzeń popędu seksualnego u kobiet. Zobacz też: Jakie są skutki niedoboru magnezu dla zdrowia? Objawy i leczenie hipomagnezmii Niedobór żelaza – objawy skórne Niedobór żelaza daje charakterystyczne objawy skórne. Towarzyszą mu bladość skóry i błon śluzowych, pęknięcia w kącikach ust i sińce pod oczami. Skóra staje się sucha i szorstka. Włosy i paznokcie są osłabione i wykazują tendencję do łamliwości. Włosy wypadają, matowieją, przedwcześnie siwieją i rozdwajają się ich końcówki. Płytka paznokciowa może być na czubku palca wygięta do góry, co kształtem przypomina łyżeczkę. Niedobór żelaza – pozostałe objawy Na skutek niedoboru żelaza dochodzi do obniżenia odpowiedzi immunologicznej, w wyniku czego wzrasta podatność na infekcje. Rozwinąć się może niedotlenienie mięśnia sercowego – zaburzenia rytmu serca, tachykardia, szmery skurczowe, dolegliwości stenokardialne, które mogą prowadzić do zawału serca. Oddech staje się szybszy, a w czasie większej aktywności fizycznej pojawia się duszność. Następuje spowolnienie metabolizmu i pojawiają się zaburzenia termoregulacji. U niektórych chorych rozwija się nawet hipotermia. Dochodzi do ujawnienia symptomów zespołu Plummera-Vinsona. Doskwierać może pieczenie w jamie ustnej i przełyku, powodujące zaburzenia połykania, uczucie suchości w ustach, ból, pieczenie i wygładzenie języka. Zobacz też: Witamina D3 - niedobór, dawkowanie, właściwości i działanie Jakie objawy daje niedobór żelaza u dzieci? Na występowanie objawów niedoboru żelaza u dziecka narażone są szczególnie dwie grupy: niemowlęta w czasie intensywnego wzrostu między 6 a 20 miesiącem życia i nastolatki w okresie dojrzewania. Niski poziom tego pierwiastka u dzieci najczęściej staje się czynnikiem sprawczym anemii. Jej objawami są: szybkie męczenie się, bladość, spierzchnięte wargi, zanik bruzd na powierzchni języka i niebieskawe zabarwienie białkówek (objaw Oslera). U dzieci z anemią występują problemy z koncentracją, które mogą mieć bezpośredni wpływ na kłopoty w szkole. Niskie żelazo wywołuje niechęć do zabawy, apatię lub nadpobudliwość nerwową i wzmożone pragnienie. Dziecko nie rośnie i nie przybiera prawidłowo na wadze. Jego rozwój psychomotoryczny może być opóźniony. Wykazuje skłonność do siniaków i krwotoków z nosa. Niedokrwistość u niemowląt powoduje trwałe negatywne skutki zdrowotne. Do najgroźniejszych należy zaburzenie funkcjonowania ośrodkowego układu nerwowego, które jest przyczyną opóźnienia rozwoju psychomotorycznego i upośledzenia funkcjonowania mózgu. Niedobór żelaza u niemowląt dotyczy zwłaszcza dzieci urodzonych przedwcześnie, po utracie krwi w okresie okołoporodowym, z ciąż wielopłodowych, u których stwierdzono obniżone stężenie hemoglobiny w okresie noworodkowym oraz których matki cierpiały w ciąży na niedokrwistość, otyłość, cukrzycę, lub u których wystąpiła niewydolność maciczno-łożyskowa (zaburzenia przezłożyskowego transportu żelaza) czy też doszło do zahamowania wewnątrzmacicznego wzrastania płodu (IUGR). Zobacz film: Masz anemię? Zobacz co powinieneś jeść. Źródło: Bez recepty Niedobór żelaza w ciąży – objawy Niedobór żelaza w ciąży to powszechne zjawisko. Dotyczy 30–40% ciężarnych. Może stanowić zagrożenie dla prawidłowego przebiegu ciąży i rozwoju płodu. Narażone są na niego: kobiety w okresie laktacji, wieloródki, ciężarne ze stężeniem Hgb < 11 mg/dl, cierpiące na niepowściągliwe wymioty, stosujące dietę wegetariańską i cierpiące na zaburzenia wchłaniania. Szacuje się, że aż 95% wszystkich typów niedokrwistości rozpoznawanych u przyszłych mam stanowi niedokrwistość z niedoboru żelaza, kwasu foliowego lub witaminy B12. Rekomendowana dzienna podaż tego pierwiastka w ciąży powinna wynosić 26–27 mg, w okresie laktacji – 20 mg, a w przypadku ciężarnych z anemią – 60–120 mg. Co powoduje niedobór żelaza w ciąży? Może on doprowadzić do niedotlenienia mięśnia macicy, porodu przedwczesnego, pęknięcia pęcherza płodowego, poronienia, infekcji w przebiegu połogu, osłabienia akcji porodowej, przedwczesnego oddzielenia się łożyska, wad rozwojowych płodu spowodowanych jego niedotlenieniem, zaburzeń immunologicznych u płodu, ograniczenia rozwoju psychoruchowego noworodków karmionych piersią i małej masy urodzeniowej noworodka (poniżej 2500 g). Niedobór żelaza osłabia funkcję układu odpornościowego w ciąży, zwiększając tym samym ryzyko powikłań infekcyjnych w II i III trymestrze. Bibliografia: Ciborowska H., Rudnicka A., Żywienie zdrowego i chorego człowieka, Warszawa, Wydawnictwo PZWL, 2007. Dróżdż-Gessner Z., Zarys pielęgniarstwa pediatrycznego, Poznań, Wydawnictwo Naukowe Akademii Medycznej im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, 2006. Orlicz-Szczęsna G., Żelazowska-Posiej J., Kucharska K., Niedokrwistość z niedoboru żelaza, „Problemy Psychiatry”, 2011, 12(4), s. 590–594. Kuthan R., Bonek Z., Zapobieganie i leczenie niedokrwistości związanej z niedoborem żelaza, „Gabinet Prywatny”, 2014, 3(235), s. 6–10. Pleskaczyńska A., Dobrzańska A., Żelazo – profilaktyka niedoboru i leczenie niedokrwistości z niedoboru żelaza u niemowląt w praktyce, „Standardy Medyczne/Pediatria”, 2014, 11, s. 385–389. Pleskaczyńska A., Dobrzańska A., Profilaktyka niedoboru żelaza u dzieci – standard postępowania, „Standardy Medyczne/Pediatria”, 2011, 8, s. 100–106. Kulesza B., Filipczak A., Sawicki T., Kulesza J., Uzupełnianie niedoborów żelaza u kobiet w ciąży, „Gabinet Prywatny”, 2014, 21(6), s. 26–28. Stanowisko Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w sprawie profilaktyki niedoboru żelaza oraz niedokrwistości z niedoboru żelaza niską dawką żelaza hemowego u kobiet stan wiedzy na 2013 rok, „Ginekologia Polska”, 2014, 1(85), s. 74–78. Kasztura M., Stugiewicz M., Kobak K., Banasiak W., Ponikowski P., Jankowska E., „Żelazne serce” — co wiemy, a czego nie wiemy?, „Kosmos Problem Nauk Biologicznych”, 2014, 63(3), s. 387–393. Czy artykuł okazał się pomocny?
Stężenie żelaza (przy niedoborze w większości przypadków poziom żelaza jest obniżony). Stężenie ferrytyny (wynik badania obrazuje zapasy pierwiastka w organizmie, zbyt niski wskazuje na niedokrwistość. Stężenie ferrytyny rośnie jednak w stanach zapalnych w organizmie, co może zafałszować wynik).
Poziom hemoglobiny i erytrocytów w kolejnych tygodniach życia dziecka nadal będzie się obniżał. To naturalne zjawisko, wywołane lepszym utlenowaniem organizmu – od pierwszego oddechu dziecko używa płuc i więcej tlenu trafia do wszystkich zakamarków jego ciała , a tym samym nie jest konieczna tak duża jak wcześniej produkcja.Skróty: AAP – American Academy of Pediatrics, Hb – hemoglobina, Ht – hematokryt, MCHC – średnia masa hemoglobiny w krwince czerwonej, MCV – średnia objętość krwinki czerwonej, RDW – rozpiętość rozkładu objętości erytrocytów, sTfR – rozpuszczalny receptor dla transferyną, TIBC – całkowita zdolność wiązania żelaza, UIBC – utajona zdolność wiązania żelaza, ZnPP – protoporfiryna cynkowa tłumaczyła lek. Katarzyna Pawińska-Wąsikowska konsultowała dr hab. med. Teresa Jackowska Klinika Pediatrii Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego w Warszawie Niedobór żelaza jest najczęstszym niedoborem pokarmowym obserwowanym na świecie. Niedokrwistość z niedoboru żelaza, spowodowana dostarczaniem ilości żelaza niedostatecznych do syntezy hemoglobiny (Hb), stanowi główny problem zdrowotny w krajach rozwiniętych i rozwijających się. Szczyt występowania niedokrwistości z niedoboru żelaza przypada na okres między 6. a 20. miesiącem życia; u wcześniaków nieco wcześniej. Drugi szczyt występowania niedokrwistości przypada na okres dojrzewania. Najnowsze dane dotyczące częstości występowania niedokrwistości z niedoboru żelaza zestawiono w tabeli 1.[1-5] Badanie krwi Interna Hematologia Pediatria Badanie poziomu żelaza Dziecko Żelazo. Lek. Marta Gryszkiewicz. 84 poziom zaufania. Wyniki badań krwi zawsze należy interpretować w oparciu o PEŁEN wynik badania i dane kliniczne i z wywiadu. Proszę z wynikami badań zgłosić się do pediatry dziecka.
Żelazo (Fe) jest niezwykle ważnym składnikiem mineralnym. Niestety, nasz organizm nie potrafi sam go produkować, czego skutkiem jest stosunkowo często obserwowany jego niedobór. Żelazo – funkcje w organizmie oraz jego niedobory Należy wiedzieć, że żelazo przechowywane jest w organizmie głównie w dwóch pulach. Pierwsza z nich bazuje na działaniu transferyny, czyli białka regulującego poziom Fe we krwi i jego transport do szpiku kostnego oraz tkanek. Druga pula związana jest zaś z ferrytyną, która również jest białkiem. Właśnie w postaci ferrytyny magazynowane są zapasowe pokłady żelaza. Są one łatwo dostępne i np. w przypadku utraty krwi, to właśnie stamtąd czerpane jest Fe niezbędne do produkcji hemoglobiny (czerwonego barwnika krwi). Mamy w organizmie jeszcze trzecią zapasową pulę żelaza, która jest jednak trudno dostępna – hemosyderyna. Gdy obie podstawowe pule żelaza zmniejszają się, zaczyna być upośledzone wytwarzanie nowych krwinek. Organizm zaczyna gorzej funkcjonować i pojawiają się negatywne objawy dotyczące niemal wszystkich układów – nerwowego, sercowo-naczyniowego, hormonalnego, immunologicznego, mięśniowego. Konsekwencje niedoboru żelaza u dzieci mogą być naprawdę poważne, a jedną z nich jest anemia. Anemia u dzieci Niedokrwistość z niedoboru żelaza jest najczęściej występującym rodzajem anemii u dzieci. Stan ten wiąże się z obniżoną ilością erytrocytów we krwi (RBC) oraz/lub ze zbyt niskim poziomem hemoglobiny (Hb) lub hematokrytu (Ht) w czerwonych krwinkach. Owy poziom ocenia się na podstawie norm określonych dla danego wieku rozwojowego dziecka. Kiedy możemy mówić o anemii u dzieci? Dzieci mające 6-59 miesięcy – wynik jest równy lub niższy: hemoglobina 11 g/dL, hematokryt 33%.Dzieci mające 5-11 lat – hemoglobina 11,5 g/dL, hematokryt 34%.Dzieci mające 12-14 lat – hemoglobina 12 g/dL u dziewcząt, 13 g/dl u chłopców, hematokryt odpowiednio 36%/37%. Odpowiednią diagnozę powinien oczywiście postawić specjalista, co może wymagać dodatkowych badań. Podstawowym testem jest morfologia krwi obwodowej, którą zleca lekarz pierwszego kontaktu. Sprawdza się tam właśnie wymienioną wyżej hemoglobinę oraz liczbę czerwonych krwinek (mówiąc o anemii, obserwujemy ich obniżoną ilość). Ocenia się także parametry erytrocytów (MCV – średnia objętość krwinki czerwonej, MCH – średnia masa hemoglobiny w krwince czerwonej, MCHC – średnie stężenie hemoglobiny w krwince czerwonej) oraz liczbę retikulocytów, co daje możliwość sprawdzenia funkcji szpiku. Pomocne jest również ocenienie stężenia żelaza w surowicy, poziomu ferrytyny (zmagazynowanego żelaza) oraz całkowitej zdolności wiązania żelaza. Jakie mogą być przyczyny niedoboru żelaza u dziecka? Przyczyn ewentualnych niedoborów żelaza u dziecka należy zacząć szukać jeszcze w życiu płodowym. Jeżeli matka borykała się w czasie ciąży z anemią, zwiększone jest ryzyko niedoboru żelaza także u jej dziecka. Należy też zwrócić szczególną uwagę na wcześniaki, u których bezwzględnie wskazane jest podawanie żelaza. Wiąże się to z faktem, że Fe przekazywane jest dziecku przez matkę dopiero w ostatnim trymestrze ciąży. Wskazanie do podawania żelaza obejmuje także dzieci urodzone z ciąż mnogich, z niską masą urodzeniową oraz takie, które w czasie porodu utraciły krew. Podstawowe czynniki ryzyka wystąpienia niedoboru żelaza u dzieci Podwyższone zapotrzebowanie na żelazo, które pojawia się właśnie u wcześniaków czy też dzieci w okresie wchłaniania Fe, co może wiązać się np. z chorobami układu trawiennego, resekcją żołądka lub występowaniem częstych mała ilość dostarczanego żelaza w pożywieniu, co dotyczy źle zbilansowanej diety czy też niedożywienia (także w przypadku zaburzeń odżywiania).Zwiększona utrata krwi, która może obejmować przewód pokarmowy i dotyczyć np. obecności pasożytów, ale może odnosić się również do utraty krwi z dróg rodnych, moczowych czy też oddechowych. Z czym może wiązać się niedobór żelaza u dziecka – objawy Niedobór żelaza silnie oddziałuje na funkcjonowanie mózgu, w tym na zachodzące w nim procesy poznawcze. U najmłodszych, którzy borykają się z obniżonym poziomem żelaza, można zaobserwować zaburzenia nastroju, trudności w nauce, problemy ze snem i z pamięcią, koncentracją, bóle i zawroty głowy, utratę chęci do zabawy oraz ruchu. Zbyt mała ilość Fe wpływa też na motorykę najmłodszych, dzieci szybko się męczą, możliwe jest wystąpienie zaburzeń rytmu serca, utrata apetytu, spada odporność na infekcje, a skóra staje się blada, sucha i popękana (np. w kącikach ust). Są to jednak dość logiczne konsekwencje, szczególnie jeśli weźmiemy pod uwagę fakt, że żelazo wpływa na poziom hemoglobiny, który jeśli jest obniżony, nie jest w stanie zapewnić narządom odpowiedniego dotlenienia. Niewątpliwie są to więc skutki, które bardzo negatywnie wpływają na rozwój dziecka – zaburzają go i hamują. Szkodliwie odbijają się zarówno na funkcjonowaniu szkolnym, emocjonalnym, jak i społecznym najmłodszych. Terapia niedoborów żelaza u dzieci Chcąc uzupełnić niedobory żelaza, stosuje się specjalne preparaty, które najczęściej występują w postaci tabletek. U młodszych dzieci mogą to być także np. krople lub syrop. Bardzo często środki te zawierają w swoim składzie nie tylko Fe, lecz także np. witaminę C, co zdecydowanie ułatwia wchłanianie niezbędnych składników. Co ważne, przyjmowane porcje żelaza nie powinny wynosić więcej niż 3-6 mg/kg/dobę. Powinny być też rozłożone na kilka dawek w ciągu dnia, które będą podawane pomiędzy posiłkami. Przed i po przyjęciu preparatu zalecane jest zrobienie jak najdłuższej przerwy od spożycia kawy, herbaty, jajek, produktów mlecznych, produktów bogatych w błonnik oraz niektóre mikroelementy (np. cynk). Jest to żywność, która utrudnia przyswajanie żelaza. Co istotne, należy przygotować się na to, że uzupełnianie niedoborów jest w tym wypadku procesem trwającym od 6 tygodni do nawet 6 miesięcy. Warto wiedzieć, że z przyjmowaniem preparatów żelaza mogą wiązać się dodatkowe objawy w postaci zmian w kolorze (ciemny, czarny), jak i konsystencji stolca. Mogą wystąpić zaparcia, nudności, brak apetytu, ból brzucha, biegunki czy nawet wymioty. Jeśli są to intensywne lub częste i nieprzemijające stany, należy skonsultować się z lekarzem i być może wymienić farmaceutyk na inny. Należy pamiętać, aby nie przekraczać wskazanej przez specjalistę dawki, ponieważ może to spowodować zatrucie. Przede wszystkim warto mieć jednak na uwadze profilaktykę. W razie zaobserwowania czynników ryzyka pojawienia się ewentualnego niedoboru żelaza u dzieci, należy rozważyć suplementację. Zapewnić mogą ją wielowitaminowe produkty dostosowane specjalnie do potrzeb najmłodszych, takie jak VisolVit Junior. Znajduje się tam np. witamina C oraz witaminy z grupy B, które ułatwiają wchłanianie żelaza, ale także inne składniki budujące odporność dziecka i zapewniające poprawę funkcji poznawczych. W połączeniu z odpowiednią dietą powinno być to wystarczające, aby zapewnić prawidłowy poziom Fe. Dieta przy niedoborach żelaza u dziecka Niezwykle ważna jest wspomniana już codzienna dieta dziecka. Zdarza się, że najmłodsi nie mają apetytu, nie chcą jeść danych produktów, czy też często odżywiają się poza domem i spożywają posiłki typu fast food. Mogą zdarzać się także przypadki, gdy dziecko zaczyna stosować dietę odchudzającą i ograniczać generalną ilość przyjmowanej energii (co wymaga przyjrzenia się dziecku także pod kątem psychologicznym). Są to sytuacje, które niewątpliwie należy otoczyć szczególną obserwacją i zadbać o zbilansowanie diety. Biorąc pod uwagę żelazo, jest to tym istotniejsze, że jego przyswajanie z pożywienia może oscylować na poziomie zaledwie około 10 proc. Tym bardziej trzeba więc zadbać o obecność produktów bogatych w ten mikroskładnik. Co ważne, za jego absorpcję odpowiada wiele czynników, takich jak np. obróbka termiczna. Ważne jest także rozróżnienie, czy dane źródło zapewnia dostęp do żelaza hemowego czy też niehemowego. Drugie z wymienionych jest słabiej przyswajalne. Jak zatem możemy owe przyswajanie zwiększyć? Korzystnie wpływa na nie wspomniana już witamina C. Stąd też warto do posiłków zawierających składniki bogate w żelazo, dodawać także produkty obfitujące w kwas askorbinowy – acerola (1600mg/100g), czarna porzeczka, papryka (140 mg/100g), natka pietruszki, jarmuż, brukselka (90mg/100g), brokuły czy też truskawki. Co ważne, najlepiej spożywać wymienione tu produkty w formie surowej. Źródła żelaza hemowego i niehemowego Źródłami żelaza hemowego są produkty pochodzenia zwierzęcego. Największą ilość mają podroby, czyli np. wątróbka (cielęca, wołowa, drobiowa, wieprzowa). Sporo znajdziemy go również w innych produktach mięsnych, głównie w wołowinie oraz małżach, ostrygach, rybach. Jeśli zaś poszukujemy żelaza niehemowego, należy przede wszystkim skupić się na dodaniu do diety dziecka tofu, soi (15mg/100g), białej fasoli, soczewicy, ale także natki pietruszki, brokułów, warzyw liściastych (np. jarmużu). Istotne są także kasze, otręby, orzechy (np. nerkowce 6,7mg/100g), pestki oraz kakao (10mg/100g). Co ważne, jeśli bierzemy pod uwagę stan chorobowy, to wyleczenie anemii spowodowanej niedoborem żelaza u dzieci jest całkowicie możliwe. Należy przede wszystkim usunąć przyczynę spadku Fe. Jeżeli jest to związane np. z problemami z układem trawiennym, trzeba poddać go odpowiedniemu leczeniu. Jeśli zaś powodem niedoboru żelaza jest nieprawidłowa dieta, uzupełnienie jego niedoborów i zbilansowanie żywienia powinno wystarczyć, aby opanować niski poziom opisywanego tu mikroskładniku. Warto przy tym pamiętać, że odpowiednie odżywianie powinno być stosowane przez całe życie, a nie tylko w czasie uzupełniania niedoborów. Co więcej, jeśli dziecko doświadczyło już problemów z utrzymaniem prawidłowego poziomu żelaza, należy regularnie kontrolować wyniki badań krwi i tym bardziej zwracać uwagę na ewentualne oznaki mówiące o ponownym spadku Fe. Mając to wszystko na uwadze, zagrożenie niedoborami powinno być odsunięte na bezpieczną odległość. Bibliografia: Aladhadhi AM, Etaiwi ST, Alqahtani KM, et al. Pediatrics Iron deficiency anemia from diagnosis to treatment. Egyptian Journal of Hospital Medicine. 2018;73(8) [dostęp M., Niedokrwistość z niedoboru żelaza u dzieci, Dla pacjentów ,, [dostęp M., Niedokrwistości – nadal aktualny problem w opiece nad matką i dzieckiem, ,,Family Medicine & Primary Care Review” 16(2), s. 185–188. [dostęp
Lekarz tłumaczy co oznacza niski poziom MPV w morfologii. Szanowna pani, skrót MPV oznacza średnią objętość płytki krwi (Mean Platelet Volume). Wartości docelowe zależą często do norm przyjętych przez laboratorium, ale na ogół powinny wynosić 7.5-10.5 fl. MPV pośrednio wskazuje na wydolność szpiku kostnego do wytwarzania Żelazo (Fe) – badanie mikroelementów we krwi. Norma, niedokrwistość, hemochromatoza Żelazo jest głównym składnikiem hemoglobiny i mioglobiny, czyli białek odpowiadających za transport tlenu i dwutlenku węgla za pośrednictwem krwi. Ilość żelaza w organizmie zależy od wielu czynników, do których zalicza się przede wszystkim podaż tego mikroelementu wraz z pożywieniem oraz stopień wchłaniania i utraty żelaza w przewodzie pokarmowym, moczowym czy drogach rodnych. Wyjątkową zmienność stężenia żelaza we krwi zauważa się u kobiet miesiączkujących. Jak wygląda badanie poziomu żelaza w surowicy krwi, jak się do niego przygotować, ile kosztuje i jak groźne są nadmiar i niedobór żelaza? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule. Żelazo (Fe) jest jednym z najważniejszych mikroelementów niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania ludzkiego organizmu. Dla zdrowia człowieka niebezpieczny jest zarówno jego niedobór, jak i nadmiar. Konsekwencją tych zaburzeń jest rozwój poważnych schorzeń, wpływających na dysfunkcję wielu narządów, w skrajnych przypadkach prowadząc nawet do śmierci. Niedokrwistość wynikająca z niedoboru żelaza należy do najczęściej diagnozowanych niedokrwistości występujących w grupie kobiet miesiączkujących, ciężarnych i w okresie laktacji, a pomiar stężenia żelaza we krwi jest jednym z pierwszych badań zlecanych w przypadku jej podejrzenia. Czym jest żelazo? Żelazo należy do grupy mikroelementów, czyli takich pierwiastków, które muszą być stale dostarczane do ustroju w niewielkich ilościach, aby zachować optymalne funkcjonowanie tkanek i narządów. W organizmie zdrowego, dorosłego człowieka znajduje się około 3–4 mg żelaza, które zlokalizowane jest przede wszystkim w postaci związanej, jako element takich białek, jak hemoglobina, mioglobina czy enzymy mitochondrialne. Rola żelaza w prawidłowym funkcjonowaniu organizmu Ze względu na swoje właściwości chemiczne żelazo bierze aktywny udział w transporcie tlenu i dwutlenku węgla w organizmie. Ponad 60% całej ustrojowej puli żelaza jest zużywane do produkcji hemoglobiny, będącej głównym składnikiem erytrocytów, czyli czerwonych komórek krwi. Hemoglobina jest najważniejszym białkiem wykorzystywanym do dostarczania cząsteczek tlenu wszystkim komórkom ciała. Pozostała część żelaza znajduje się w postaci związanej w mioglobinie, dostarczającej tlen do mięśni szkieletowych, ponadto w enzymach odpowiedzialnych za procesy oddychania komórkowego, w enzymach chroniących komórki przed stresem oksydacyjnym, a także w enzymach biorących udział w procesie syntezy serotoniny, hormonów tarczycy, związków wysokoenergetycznych (niezbędnych do przemian biochemicznych), a także w syntezie DNA, prostaglandyn i tlenku azotu. Prawidłowy poziom żelaza we krwi jest niezbędny do tego, aby wszystkie te procesy fizjologiczne mogły przebiegać w niezakłócony sposób. Około 25% żelaza stanowi jego pula zapasowa, zlokalizowana głównie w wątrobie oraz śledzionie. Aby organizm mógł prawidłowo funkcjonować, musi być zachowana równowaga pomiędzy zużyciem a dostarczaniem mu tego pierwiastka. W przypadku, gdy ilość żelaza w organizmie ulega obniżeniu, zwiększa się jego wchłanianie z pożywienia, a gdy występuje nadmiar, ilość wchłanianego żelaza ulega zmniejszeniu. Z uwagi na to, że mechanizm ten ma ograniczone możliwości działania, zdarza się, że poziom żelaza znajduje się poza prawidłowym zakresem, co może skutkować rozwojem zaburzeń w pracy całego organizmu. Polecane dla Ciebie kapsułki, niedobór minerałów, niedobór witamin zł tabletka, trawienie zł tabletka, niedobór witamin, niedobór minerałów zł tabletka, odporność, niedobór witamin, niedobór minerałów zł Badanie poziomu żelaza we krwi – przygotowanie Oznaczenie poziomu żelaza we krwi zalecane jest przede wszystkim pacjentom, u których zachodzi podejrzenie niedokrwistości lub hemochromatozy – nadmiernego magazynowania żelaza w organizmie, ale także wszystkim osobom zdrowym, w ramach corocznych rutynowych badań diagnostycznych. Grupami o zwiększonym ryzyku niedokrwistości z niedoboru żelaza są przede wszystkim kobiety ciężarne oraz osoby aktywnie uprawiające sport. To szczególnie oni powinni regularnie wykonywać badania oceniające gospodarkę żelazem. Badanie poziomu żelaza we krwi może być refundowane przez NFZ, jeśli na takie oznaczenie otrzymamy skierowanie od lekarza (POZ lub specjalisty). Cena badania wykonanego we własnym zakresie to koszt około 10 zł. Ocena stężenia żelaza we krwi może być także częścią innego badania – jonogramu (badanie refundowane na podstawie skierowania lub możliwe do wykonania prywatnie, wówczas jego koszt to około 30 zł) Ze względu na to, że poziom żelaza we krwi waha się w ciągu dnia, najlepiej jest wykonywać to badanie zawsze o tej samej porze i najlepiej w godzinach porannych. Do testu należy zgłosić się na czczo, zachowując minimum 12 h przerwy w spożywaniu posiłków. Żelazo – norma dla kobiety, mężczyzny i dziecka w wynikach badań Prawidłowy zakres stężenia żelaza może mieścić się w różnych przedziałach, w zależności od tego, w jakim laboratorium wykonywane jest badanie. Najczęściej jednak normy dla kobiet, mężczyzn i dzieci wyglądają następująco: mężczyźni: 70–200 µg/dl kobiety: 55–180 µg/dl niemowlęta do 6. : 35–155 µg/dl dzieci od 6. miesiąca do 15. roku życia: 45–185 µg/dl dziewczęta powyżej 15 lat: 40–145 µg/dl chłopcy powyżej 15 lat: 55–160 µg/dl. Przy interpretacji wyniku należy zawsze odnosić się do zakresów referencyjnych proponowanych przez laboratorium, w którym wykonano test. Jeżeli poziom żelaza jest wyższy niż norma, zostanie on oznaczony symbolem ↑ lub H (ang. High – wysoki), a jeśli niższy: ↓ lub L (ang. Low – niski). Zbyt niski poziom żelaza – przyczyny i objawy Obniżony poziom żelaza powoduje wiele niekorzystnych skutków zdrowotnych w ludzkim organizmie, w tym przede wszystkim rozwój niedokrwistości z niedoboru żelaza, czyli niedokrwistości syderoblastycznej. Niedobór żelaza jest najczęściej spotykanym deficytem pokarmowym występującym u kobiet miesiączkujących, ciężarnych i znajdujących się w okresie laktacji, ale przyczyną jego wystąpienia mogą być także różne schorzenia, takie jak krwawienia z przewodu pokarmowego, towarzyszące chorobie wrzodowej, hemoroidom, czy chorobom nowotworowym, obfite krwawienia miesięczne i inne krwawienia z dróg rodnych, utrata krwi na skutek urazu lub zabiegu chirurgicznego oraz jakiekolwiek inne krwawienia występujące w ustroju. Niekiedy niedobór żelaza może także wynikać z zaburzeń wchłaniania tego pierwiastka w przewodzie pokarmowym, przewlekłych biegunek, wyczynowego uprawiania sportu lub niewłaściwych nawyków żywieniowych. W rzadkich przypadkach przyczyną obniżonego stężenia żelaza mogą być także wrodzone mutacje, skutkujące niedoborem białek transportowych lub zaburzeniami syntezy hemu (białka występującego w erytrocytach, odpowiedzialnego za transport tlenu) oraz hemodializowanie u pacjentów z niewydolnością nerek. Objawy mogące wskazywać na obniżone stężenie żelaza to przede wszystkim bladość skóry i śluzówek, wzrost podatności na infekcje, uczucie znużenia i osłabienia i towarzysząca mu senność, zawroty i bóle głowy, zadyszka, bóle w klatce piersiowej, pękanie kącików ust, bóle kończyn, a u dzieci także zaburzenia czynności poznawczych i trudności w nauce. W przypadku odnotowania jednego lub kilku z nich warto odwiedzić lekarza i wykonać kontrolne badania laboratoryjne. Hemochromatoza – przyczyny i objawy zbyt wysokiego poziomu żelaza w organizmie Nadmiar żelaza jest rzadszym zjawiskiem niż jego niedobór, jednak równie niebezpiecznym dla organizmu. Zazwyczaj jest on skutkiem hemochromatozy pierwotnej – choroby metabolicznej powodującej nadmierne wchłanianie żelaza z przewodu pokarmowego lub hemochromatozy wtórnej – wynikającej z nadmiernej podaży żelaza w diecie lub będącej skutkiem rozpadu erytrocytów. Nadmiarowe ilości żelaza odkładają się w gruczołach i narządach wewnętrznych, prowadząc do zaburzeń w ich funkcjonowaniu, a w końcu nawet do niewydolności. Hemochromatoza może prowadzić do marskości wątroby, nadmiernej pigmentacji skóry, cukrzycy, zaburzeń hormonalnych, kardiomiopatii czy niewydolności serca. Objawy kliniczne choroby zaczynają się pojawiać, gdy ilość żelaza w organizmie wynosi ok. 15–20 gramów i obejmują wypadanie włosów, stany podgorączkowe, senność, męczliwość, ciemnienie powłok skórnych, zaburzenia miesiączkowania, arytmię, cukrzycę, niedoczynność tarczycy czy encefalopatię wątrobową. Przy zaobserwowaniu jednego lub kilku z nich warto udać się do lekarza i zaplanować dalsze postępowanie diagnostyczne. Jak zadbać o prawidłowe stężenie żelaza? Aby zapewnić sobie prawidłowe stężenie żelaza, należy zadbać o jego odpowiedni poziom w swojej codziennej diecie. Produkty szczególnie bogate w żelazo to czerwone mięso i jego podroby (wątróbka wołowa i wieprzowa), suche nasiona roślin strączkowych, produkty zbożowe z pełnego przemiału, jajka, zielone warzywa (natka pietruszki, brokuły, szpinak) oraz orzechy. Pacjenci chorujący na hemochromatozę powinni ograniczać spożywanie tego typu potraw, natomiast osoby cierpiące na niedokrwistość powinny zwiększyć ich podaż, rozważając również dodatkowe wzbogacenie jej o odpowiednie suplementy diety zawierające żelazo. Twoje sugestie Dokładamy wszelkich starań, aby podane zdjęcie i opis oferowanych produktów były aktualne, w pełni prawidłowe oraz kompletne. Jeśli widzisz błąd, poinformuj nas o tym. Zgłoś uwagi Polecane artykuły Wymaz z gardła – ile kosztuje badanie i gdzie można je wykonać? Wielokrotnie każdy z nas cierpiał z powodu bólu gardła czy chrypki. Są to najczęściej występujące choroby gardła. Czasem zdarza się jednak, że infekcje gardła dopadają nas zbyt często oraz ciągle nawracają pomimo stosowania właściwego leczenia. Co można zrobić w takiej sytuacji? Wtedy można zdecydować się na wykonanie wymazu z gardła, który może pomoc naszemu lekarzowi prowadzącemu w postawieniu właściwej diagnozy i ułatwi też włączenie najlepszego dla nas leczenia. Test ureazowy na Helicobacter pylori – na czym polega i kiedy się go wykonuje? Helicobacter pylori to bakteria odpowiedzialna za występowanie choroby wrzodowej czy nowotworów żołądka. Do jej wykrycia stosuje się test ureazowy, który wykonywany jest podczas gastroskopii. Na czym polega to badanie i jak się do niego przygotować? Jakie są wskazania do przeprowadzenia testu ureazowego? APTT – czas kaolinowo-kefalinowy, normy i wskazania. Kiedy należy wykonać badanie? APTT to jeden z parametrów krwi, którego oznaczenie jest bardzo istotne, kiedy należy zbadać stopień krzepliwości krwi pacjenta, u którego planowana jest operacja chirurgiczna lub leczonego z powodu chorób natury zakrzepowo-zatorowej. Niezwykle istotnym czynnikiem wpływającym na czas częściowej tromboplastyny po aktywacji mogą być choroby wątroby lub zaburzenia ilość witaminy K w organizmie. Jak wygląda badanie APTT, czy jest refundowane i jak się do niego przygotować? Sód (Na) – badamy elektrolity we krwi. Norma, hiponatremia, hipernatremia Badanie stężenia sodu (Na) jest jednym z głównych oznaczeń parametrów krwi. Nie jest badaniem drogim ani też wymagającym specjalnego przygotowania, niemniej kontrolowanie poziomu sodu jest bardzo istotne. Wszelkie nieprawidłowości w stężeniu tego elektrolitu mogą być bardzo groźne dla zdrowia, szczególnie osób, u których zdiagnozowano choroby kardiologiczne, jak chociażby nadciśnienie tętnicze lub nefrologiczne, jak niewydolność nerek. Jak wygląda badanie, czy jest refundowane, ile kosztuje i jakie są normy dla kobiet, mężczyzn i dzieci? Odpowiadamy w niniejszym artykule. Troponina – badanie i normy. Czy podwyższony poziom troponin zawsze świadczy o zawale serca? Białka kurczliwe mięśni poprzecznie prążkowanych to troponiny. Ich stężenie we krwi wzrasta już 3 godziny po zawale serca lub innym rodzaju uszkodzenia mięśnia sercowego. Badanie troponin zleca się w celu potwierdzenia lub wykluczenia diagnozy dotyczącej ataku serca. Istnieją jednak inne przyczyny wysokiego poziomu troponin we krwi pacjenta, jak chociażby zatorowość płucna, niewydolność serca lub nerek, ale także wyjątkowo ciężki wysiłek fizyczny (często obserwowany u maratończyków czy triathlonistów). Jak wygląda badanie poziomu troponin i które zaburzenia organizmu mogą wywołać ich obecność we krwi? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule. Insulina – normy we krwi, wskazania, cena. Badanie insuliny po obciążeniu. Czy hiperglikemia i hipoglikemia są groźne dla życia? Insulina i normy z nią związane są jednym z głównych wskaźników prawidłowej pracy trzustki. Badanie poziomu tego hormonu pozwala na dokonanie oceny zmian w gospodarce węglowodanowej, a w przypadku wystąpienia hipoglikemii lub hiperglikemii wdrożenie odpowiedniego leczenia tych zaburzeń, których zaniedbane może się rozwinąć w szereg chorób metabolicznych, w tym przede wszystkim w cukrzycę typu II. Osoby, które zauważyły u siebie zaburzenia widzenia, zawroty głowy, przyspieszoną akcję serca lub zlewne poty powinny koniecznie zgłosić się na badanie poziomu insuliny. Wysoki poziom prolaktyny (hiperprolaktynemia) w wyniku badania krwi Hiperprolaktynemia jest jednym z objawów guza przysadki (łac. prolactinoma), chorób podwzgórza, zaburzeń funkcji gruczołu tarczycowego (np. niewyrównania niedoczynność tarczycy), niewydolności nerek, ale także ciąży. Objawami, które powinny skłonić pacjenta do zbadania poziomu PRL, są zaburzenia miesiączkowania, trudności z zajściem w ciążę, mlekotok, uderzenia gorąca, trądzik lub zauważalnie obniżone libido. Leczenie hiperprolaktynemii polega głównie na farmakoterapii i leczeniu przyczynowym podwyższonego stężenia PRL, czyli choroby, która wywołała ten stan. Holotranskobalamina – badanie wczesnych niedoborów witaminy B12 Istnieje pula badań, które regularnie powinien wykonać każdy weganin lub wegetarianin, a także osoby, które mają wszelkie objawy niedokrwistości lub zauważają u siebie niedobory witaminy B12, do których należy, chociażby mrowienie i pieczenie skóry, drętwienie kończyn lub zaburzenia snu. Postawienie diagnozy dotyczącej groźnego niedoboru wit. B12 jest możliwe już na jego wczesnym etapie, dzięki wykonaniu oznaczenia poziomu holoTC, czyli holotranskobalaminy. Jak się przygotować do badania poziomu holoTC, czy trzeba być na czczo i jakie są objawy obniżonego poziomu witaminy B12? Odpowiedzi na te pytania znajdują się w niniejszym artykule. Wt, 11-03-2014 Forum: Zdrowie małego dziecka - niski poziom żelaza a infekcja Morfologia u nastolatka : granulocyty podzielone 36.0 ( norma od 45) Limfocyty 56 ( norma 25 do 45) potem : żelazo 24.43 ( norma 33 do 149) wapń 8.77 ( norma od9.14) inne jak potas, chlorki. sód ok Dziecko bardzo szybko urosło. jest w okresie dojrzewania . Niedobór żelaza najczęściej prowadzi do niedokrwistości, czyli popularnej anemii. Największe zapotrzebowanie na ten mikroelement występuje u kobiet w ciąży, dzieci, a także u osób starszych. Niski poziom żelaza w organizmie może skutkować uczuciem senności, ciągłym przemęczeniem oraz podatnością na infekcje. Żelazo jest to pierwiastek chemiczny i składnik mineralny, który odgrywa bardzo ważną rolę we właściwym funkcjonowaniu organizmu. Zarówno jego zbyt niski, jak i za wysoki poziom może prowadzić do komplikacji, takich jak anemia czy zatrucie organizmu. Żelazo pełni niezwykle ważną rolę w organizmie, gdyż bierze udział w produkcji składników krwi, a główną przyczyną jego niedoboru jest najczęściej niewłaściwa dieta. Czytaj: Anemia w ciąży. Co jeść, by uniknąć niedokrwistości? Żelazo – rola w organizmie Jaką rolę pełni żelazo w organizmie? wspiera właściwe funkcjonowanie systemu nerwowego, używane jest do produkcji krwinek czerwonych w szpiku kostnym, usuwa toksyny z wątroby, uczestniczy w procesie usuwania wolnych rodników z organizmu, zmniejsza uczucie senności i zmęczenia, pozwala na pobieranie tlenu w płucach, a następnie uwalnianie go w tkankach. Dodatkowo w przypadku kobiet ciężarnych żelazo wpływa na prawidłowy rozwój płodu i zapobiega wystąpieniu niedokrwistości u matki. Niedobór żelaza - przyczyny Co powoduje niedobór żelaza w organizmie? Za wystąpienie dolegliwości najczęściej odpowiedzialna jest niewłaściwa dieta. Problem ten często dotyka wegetarian, wegan, a także zwolenników restrykcyjnego odchudzania. Niedobór żelaza w organizmie – pozostałe przyczyny: choroby przewlekłe, takie jak: zapalenie jelit, choroba Leśniowskiego-Crohna czy celiakia, nieprawidłowe wchłanianie żelaza, utrata dużej ilości krwi - np. w czasie miesiączki lub poważnego schorzenia, jak hemoroidy lub choroba wrzodowa żołądka i dwunastnicy, jak również osoby po operacji. Żelazo można podzielić na tzw. hemowe (dostarczane z produktami pochodzenia zwierzęcego) i niehemowe (dostarczane z produktami pochodzenia roślinnego). Żelazo hemowe jest znacznie łatwiej przyswajalne niż niehemowe, dlatego w diecie ważne jest spożywanie mięsa. Stąd częsty niedobór żelaza u wegetarian i wegan. Niedobór żelaza – objawy Objawy niedoboru żelaza mogą być różne. Najczęściej ich rozpoznanie nie jest trudne, ponieważ najprostszym sposobem diagnozy jest badanie krwi. Główne objawy wynikające z niskiego poziomu żelaza to: Niedobór żelaza – objawy skórne: bladość skóry, niezdrowy wygląd cery, tendencja do przesuszania skóry, niekiedy łuszczenie się naskórka, wystąpienie sińców pod oczami, podatność na pęknięcia kącików ust, czyli tzw. zajady, nadmierne przesuszanie się ust. Niedobór żelaza – objawy neurologiczne: problemy z koncentracją, trudności z zapamiętywaniem, ogólna dezorientacja. Niedobór żelaza – pozostałe objawy: kruchość i łamliwość paznokci, ból głowy, rozdrażnienie, podatność na infekcje, duszność, chroniczne przemęczenie. Po zauważeniu u siebie jakichkolwiek z wyżej wymienionych objawów, należy zgłosić się do lekarza, który prawdopodobnie zleci wykonanie badania krwi i na podstawie jego wyników, zaleci właściwą formę leczenia i suplementacji żelaza. Niedobór żelaza w ciąży Wiele kobiet ciężarnych boryka się z niedokrwistością wynikającą właśnie ze zbyt niskiego poziomu żelaza w organizmie. Stan ten może doprowadzić do wielu komplikacji zdrowotnych, jak niska masa urodzeniowa dziecka, anemia u noworodka, poród przed terminem, w najgorszym przypadku poronienie. Zwiększone zapotrzebowanie na żelazo w ciąży, wynika ze wzrostu macicy, a także potrzeb płodu oraz łożyska. Dzienne zapotrzebowanie dla kobiet wynosi ok. 18 mg na dzień, natomiast w czasie ciąży jest to ok. 27 mg na dobę. Niedobór żelaza u dzieci Niedobór żelaza u niemowlaka to częsta przypadłość głównie u maluchów urodzonych przed terminem oraz z niską masą urodzeniową. Skąd się bierze niedobór żelaza u noworodka? W czasie ciąży, płód pobiera od matki żelazo, część wchłaniając od razu, a pozostałą ilość magazynując. Niestety, w niektórych przypadkach jego ilość jest niewystarczająca, by móc ją odłożyć „na później”. Największe zapasy magazynowane są w ostatnich tygodniach ciąży, dlatego wcześniaki często cierpią na anemię. Zwiększone zapotrzebowanie na żelazo u dzieci wynika z ich rozwoju, zarówno fizycznego, jak i psychicznego. Główne objawy świadczące o zbyt niskim poziomie żelaza u dzieci to: brak łaknienia, senność, bladość skóry, brak wzrostu masy ciała, zmęczenie. U noworodków uzupełnianie niedoborów żelaza zwykle polega na jego suplementacji farmakologicznej, natomiast w przypadku starszych dzieci najczęściej wystarczają zmiany nawyków żywieniowych i wprowadzenie do codziennego jadłospisu, chociażby kasz czy brokułów. Niedobór żelaza - skutki Główne skutki niedoboru żelaza to: niedokrwistość, czyli anemia, podatność na infekcje, ciągłe przemęczenie, niezdrowy wygląd cery, kołatanie serca, przedwczesny poród, niska masa urodzeniowa dziecka. Najpoważniejszym powikłaniem jest właśnie anemia, która w konsekwencji może doprowadzić do niedokrwistości megaloblastycznej, uszkadzając trwale układ nerwowy. Dowiedz się: Czujesz zmęczenie i wyczerpanie? Zacznij uprawiać jogę! Niedobór żelaza – co jeść? Jak uzupełnić niedobór żelaza? Dieta na niedobór żelaza powinna być bogata w ten pierwiastek, ale należy również zaznaczyć, które produkty utrudniają jego wchłanianie. Niedobór żelaza – dieta: czerwone mięso – np. wołowina, podroby – wątróbka, warzywa – brokuły, rukola, fasolka szparagowa, szpinak, pietruszka, ziemniaki, pomidory, buraki, owoce świeże i suszone – jabłka, śliwki, brzoskwinie, wiśnie, cytrusy, bakalie i pestki dyni, słonecznika, jaja, pełnoziarniste pieczywo, ryby – śledź, makrela, owoce morza – krewetki. Za utrudnianie wchłaniania żelaza odpowiedzialne są głównie kawa i herbata, gdyż zawarta w nich tanina spowalnia przyswajanie pierwiastka. Warto przyjmować żelazo wraz z witaminą C, dlatego sałatki warto skrapiać cytryną, a do posiłku wypijać szklankę soku Katarzyna Pawlik Czytaj również: Witamina K i K2 MK7 - występowanie, właściwości i przeciwwskazania Wypadanie włosów po ciąży – przyczyny, zapobieganie i sposoby Treści z serwisu mają charakter wyłącznie informacyjno-edukacyjny i nie mogą zastąpić kontaktu z lekarzem lub innym specjalistą. Administrator nie ponosi odpowiedzialności za wykorzystanie porad i informacji zawartych w serwisie bez konsultacji ze specjalistą. Bwzj.